De rente stijgt al enige tijd. Arnout van Ee, Hoofd Treasury van Handelsbanken Nederland, houdt de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Hij legt uit waarom de rente stijgt, wat de rol van de Europese Centrale Bank (ECB) hierin is en hoe de markt daar tegenaan kijkt.
Gestegen inflatie
Inflatie in de eurozone is het afgelopen jaar gestegen van 0,9% in februari 2021, naar 5,8% in februari 2022. Dit komt vooral door hogere energieprijzen. “Alleen al de afgelopen maand zijn gasprijzen grofweg verdubbeld”, legt Van Ee uit. “De doelstelling van de Europese Centrale Bank (ECB) is een inflatie van 2% of net daaronder. Het is een symmetrische doelstelling, wat betekent dat als inflatie geruime tijd onder de 2% is, deze daarna ook tijdelijk hoger dan 2% kan zijn zonder dat de ECB ingrijpt. Het tijdelijke karakter van de inflatie wordt echter inmiddels op de proef gesteld, want sinds juli 2021 is de inflatie in de Eurozone al boven de 2%.”
Het opkoopprogramma van de ECB
De ECB heeft tijdens haar bijeenkomst van 10 maart jl. een duidelijke keuze gemaakt om prioriteit te geven aan het bestrijden van inflatie, in plaats van het ondersteunen van de economie. Van Ee: “De afbouw van het opkoopprogramma wordt versneld doorgevoerd tot uiteindelijk eind oktober, waarna dan de eerste renteverhoging kan plaatsvinden. Analisten gingen vooraf ervan uit dat de ECB niet zou sleutelen aan de eerder gecommuniceerde afbouw van het opkoopprogramma van obligaties. Dus het besluit van de ECB was meer ‘hawkish’ dan verwacht.”
Verdeeldheid over het beleid
De ECB geeft zelf toe dat er momenteel veel onzekerheden zijn met betrekking tot hun prognoses, onder andere als gevolg van het conflict in Oekraïne. “Maar ook ten aanzien van inflatieontwikkeling voor de middellange termijn, grondstoffenprijzen en de effecten daarvan op economische groei. Daardoor is de ECB verdeeld over het te kiezen beleid. Daarnaast wil de ECB flexibel blijven om snel te kunnen reageren op de ontwikkelingen”, zegt Van Ee.
Hoe reageert de markt?
Bovenstaande grafiek laat het futures driemaands-Euribor-contract van december 2021 zien. “Als je naar deze Euribor-futures-prijzen kijkt, dan kan je concluderen dat de markt verwacht dat driemaands-Euribor tegen het einde van het jaar weer positief zal zijn, namelijk rond de 0,36%. Momenteel is de driemaands-Euribor nog -0,46%. Er wordt dus nog een flinke stijging in de komende maanden verwacht. Dit kan deels verklaard worden door de verwachting dat de ECB de rente gaat verhogen. Echter, voor een gedeelte zit hier ook een stuk onzekerheid ten aanzien van de Russische invasie van Oekraïne ingeprijsd”, aldus Van Ee.
De rentes liepen vorige maand – mede als gevolg van de ECB – over de gehele rentecurve op. Deze stijging zet tot nu toe door. De tien-jaars Interest Rate Swap (IRS) is voor het eerst sinds bijna vier jaar weer meer dan één procent, momenteel 1,22%. “Met name de laatste paar weken laten een forse toename van meer dan 0,50% zien.”
De rentes liepen vorige maand – mede als gevolg van de ECB – over de gehele rentecurve op. Deze stijging zet tot nu toe door. De tien-jaars Interest Rate Swap (IRS) is voor het eerst sinds bijna vier jaar weer meer dan één procent, momenteel 1,22%. “Met name de laatste paar weken laten een forse toename van meer dan 0,50% zien.”
Hogere fundingkosten
Er was sprake van gebrekkige liquiditeit op fundingmarkten aan het begin van de Russische invasie, wat overigens momenteel weer iets verbetert. De risicopremies op de financiële markten vanwege de oorlogsdreiging zijn gestegen. Vooralsnog lijkt de stijging van de risicopremies op uitstaande obligaties iets af te vlakken. De premies blijven echter volatiel.
Belangrijk is ook de ‘new issue premium’. Dit is een opslag voor een nieuwe uitgifte van een obligatie, en wordt in een onzekere markt hoger. “Hypotheekverstrekkers moeten hierdoor hogere kosten maken als zij geld ophalen. Deze hogere kosten zijn een gedeelte van de reden waarom hypotheekrentes de afgelopen periode zijn opgelopen. De belangrijkste reden voor de hogere hypotheekrentes is echter de opgelopen marktrente”, besluit Van Ee.
Belangrijk is ook de ‘new issue premium’. Dit is een opslag voor een nieuwe uitgifte van een obligatie, en wordt in een onzekere markt hoger. “Hypotheekverstrekkers moeten hierdoor hogere kosten maken als zij geld ophalen. Deze hogere kosten zijn een gedeelte van de reden waarom hypotheekrentes de afgelopen periode zijn opgelopen. De belangrijkste reden voor de hogere hypotheekrentes is echter de opgelopen marktrente”, besluit Van Ee.