Renteverlagingen en een handelsoorlog

Lange rentes hebben de afgelopen weken een forse stijging laten zien. Bovenstaande grafiek betreft de 10-jaars swap rente (IRS). De stijging is vrijwel geheel te wijten aan het oplopen van yields op Duitse staatsobligaties. Duitse staatsobligaties (Bunds) worden beschouwd als de veiligste obligaties binnen de eurozone en fungeren als een benchmark voor andere Europese staatsobligaties. De lange rentes zijn weer op het niveau van juli vorig jaar. Dit heeft uiteraard een opstuwend effect op de hypotheekrentes en rentes op langere vastgoedfinancieringen.

Inflatieverwachtingen voor de Eurozone zijn naar boven bijgesteld en komen ruimer boven de ECB-doelstelling van 2% uit. Voor 2025 is de verwachting opgelopen van 2% naar 2,2%, en voor 2026 van 2,3% naar 2,6%. Dit zou op zichzelf genoeg reden zijn om het huidige renteniveau van 2,5% te handhaven, omdat deze dan dicht in de buurt komt van de ‘neutrale rentevoet’. De neutrale rentevoet is het theoretische renteniveau dat de economische activiteit niet stimuleert, maar ook niet afremt. 

Door de dreigende handelsoorlog zijn echter ook de groeiverwachtingen naar beneden bijgesteld. De Eurozone wordt nu geacht in 2025 met 0,9% te groeien in plaats van 1,3%, en in 2026 met 1,2% in plaats van 1,5%. Redenerend vanuit de neutrale rentevoet kan het dus betekenen dat het huidige renteniveau van 2,5% niet laag genoeg is om de economie te stimuleren. Dit zou kunnen betekenen dat de ECB de rente verder moet verlagen. 

Financiële markten hebben in ieder geval een kwartje renteverlaging uitgeprijsd tot en met december van dit jaar. Het lijkt er dus op dat handelaren op dit moment verwachten dat de impact op inflatie zwaarder zal wegen dan teruglopende economische groei. Dit kan deels verklaard worden door de recente ontwikkelingen in Duitsland. Het Duitse parlement heeft op 18 maart 2025 ingestemd met een historisch financieel pakket van 500 miljard euro, bedoeld voor investeringen in infrastructuur en defensie. Dit besluit betekent een aanzienlijke versoepeling van de traditionele 'Schuldenbremse', de grondwettelijke beperking op overheidsschulden.

Op korte termijn wordt een positieve impact op de Duitse economische groei verwacht, vooral door verhoogde investeringen en grotere werkgelegenheid. Ook op lange termijn kan dit positieve effecten hebben: verhoogde productiviteit, hoger groeipotentieel van de economie en meer consumentenvertrouwen. Hier tegenover staat een hogere staatsschuld, verslechterde kredietwaardigheid en gevaar voor inflatie. Als reactie op de bekendmaking schoot de rente op Duitse staatsobligaties omhoog en daarmee werden ook andere rentes in Europa omhooggetrokken.  

Ook is het verschil (spread) tussen de 10-jaars EUR swaprente en de Duitse 10-jaars staatsobligatie nu negatief. Anders gezegd: de swaprente is lager dan die op Duitse staatsobligaties. Dit is nog nooit eerder het geval geweest. Dit suggereert bezorgdheid van beleggers over een toename van het aanbod van staatsobligaties en een hogere Duitse staatsschuld. Traditioneel wordt de swaprente als risicovoller gezien dan staatsobligaties, omdat swaps afhankelijk zijn van de kredietwaardigheid van banken. Nu de Duitse staatsrente bóven de swaprente ligt, duidt dit op een toename van het waargenomen risico op Duitse staatsobligaties. 

De volgende bijeenkomst van de ECB is op 17 april. Op dit moment is er zo’n 50% kans dat er opnieuw een renteverlaging zal plaatsvinden, met een heel lichte voorkeur voor toch opnieuw een kwartje verlaging.

President Trump wil een zwakke dollar om zo de concurrentiepositie van de Verenigde Staten te versterken. Ook wil hij hiermee het handelstekort verkleinen, omdat de Verenigde Staten momenteel fors meer importeren dan exporteren. Trump is van mening dat een sterke dollar de binnenlandse industriële productie hindert en Amerikaanse producten te duur maakt in het buitenland. De afgelopen weken is de dollar flink zwakker geworden ten opzichte van de euro. De koers van de euro ging van onder de 1,04 dollar, naar boven de 1,08 dollar op moment van schrijven.

De Federal Reserve (Fed) heeft op woensdag 19 maart haar besluit omtrent de beleidsrente bekendgemaakt. Net als vorige keer is de rente niet verlaagd, in lijn met wat de markten verwachtten. Fed-voorzitter Powell gaf aan dat de Fed verwacht dat de importheffingen een tijdelijk effect zullen hebben op de inflatie en dat de impact op economische groei beperkt zal blijven. Dat is in ieder geval het base-case scenario. De Fed maakt daarbij wel een flinke kanttekening: zeker weten doen ze het eigenlijk helemaal niet, en de onzekerheid over de te verwachte ontwikkelingen is aanmerkelijk toegenomen.

De Dot-Plot (een grafische weergave van de renteverwachtingen van de leden van het Federal Open Market Committee) was ongewijzigd. Dit was een verrassing voor handelaren. Die hadden namelijk geanticipeerd op een naar boven bijgestelde Dot-Plot als gevolg van oplopende inflatie door de aanstaande handelsoorlog. Trump reageerde dat het veel beter zou zijn als de Fed de rente had verlaagd, omdat op die manier de importheffingen een zachtere landing in de economie zouden krijgen. Als de rente omlaag gaat dan zorgt dit namelijk voor meer financiële ademruimte voor bedrijven en huishoudens. Dit kan dan deels de pijn wegnemen van hogere prijzen als gevolg van de importtarieven.

De dreigende handelsoorlog met de Verenigde Staten is de komende tijd de meest bepalende factor. Komt die goed op gang, dan neemt zoals hierboven beschreven de kans op economische stagnatie behoorlijk toe.